Hoe ga ik om met sensorische overprikkeling tijdens het werk?

Sensorische overprikkeling op het werk kan je productiviteit en welzijn behoorlijk beïnvloeden, maar gelukkig zijn er effectieve manieren om hiermee om te gaan. Door bewust te worden van je triggers, je werkplek aan te passen, open te communiceren met collega’s en herstelroutines te ontwikkelen, kun je de impact van overprikkeling aanzienlijk verminderen. Je kunt je werkdag structureren met prikkelarme momenten en gebruikmaken van hulpmiddelen die jou ondersteunen. Met de juiste strategieën kun je een werkomgeving creëren waarin je kunt floreren, ondanks sensorische gevoeligheden.

Wat is sensorische overprikkeling en hoe herken je het? #

Sensorische overprikkeling ontstaat wanneer je zintuigen te veel prikkels verwerken, waardoor je brein overbelast raakt. Dit komt vooral voor bij mensen met autisme, ADHD of hoogsensitiviteit, maar kan iedereen overkomen in een drukke werkomgeving.

Overprikkeling kan zich op verschillende manieren uiten, afhankelijk van welke zintuigen gevoelig zijn:

• Auditief: Gevoeligheid voor geluiden zoals achtergrondgesprekken, telefoons, toetsenborden of ventilatie
• Visueel: Overgevoeligheid voor fel licht, beweging, schermen of een rommelige omgeving
• Tactiel: Ongemak bij bepaalde stoffen, temperaturen of fysiek contact
• Geur/smaak: Overgevoeligheid voor parfums, schoonmaakmiddelen of etensgeuren

Herkenningssignalen van overprikkeling op werk zijn:

• Concentratieproblemen of verwardheid
• Verhoogde irritatie of prikkelbaarheid
• Hoofdpijn of vermoeidheid
• Behoefte om je terug te trekken
• Verhoogde angst of paniekgevoelens
• Trillen of zweten

Door deze signalen vroeg te herkennen, kun je ingrijpen voordat de overprikkeling te intens wordt. Het bijhouden van momenten waarop je overprikkeld raakt, helpt je om patronen te ontdekken en preventieve maatregelen te nemen.

Welke aanpassingen kun je maken aan je werkplek? #

Je werkplek aanpassen is een effectieve manier om sensorische prikkels te verminderen en een comfortabele werkomgeving te creëren. De juiste aanpassingen kunnen een groot verschil maken in je dagelijks functioneren en ervoor zorgen dat je minder overprikkeld raakt op je werk.

Prikkeltype	Mogelijke aanpassingen
Geluid	– Noise-cancelling koptelefoons – Werkplek in een rustige hoek of ruimte – Bureauscherm om reflecties te verminderen – Zitten met je rug naar het raam
Tactiel	– Comfortabele bureaustoel met juiste ondersteuning – Eigen werkbenodigdheden die prettig aanvoelen
Ruimtelijk	– Opgeruimde en georganiseerde werkplek – Persoonlijke rustige ruimte voor pauzes

Een rustige werkplek weg van drukke ruimtes kan je concentratie aanzienlijk bevorderen. Als je geen vaste rustige werkplek hebt, kun je vragen of je op rustigere tijden mag werken of af en toe mag thuiswerken.

Bespreek met je werkgever welke aanpassingen mogelijk zijn. Veel werkgevers staan open voor redelijke aanpassingen, zeker als je kunt uitleggen hoe deze je helpen beter te presteren. Begin met kleine veranderingen die weinig kosten maar veel impact hebben.

Hoe communiceer je jouw behoeftes met collega’s en leidinggevenden? #

Open communicatie over je sensorische gevoeligheid is essentieel om begrip te creëren en de ondersteuning te krijgen die je nodig hebt. Door duidelijk aan te geven wat je nodig hebt, voorkom je misverstanden en help je anderen om met je samen te werken.

Overweeg deze stappen voor een effectief gesprek:

1. Bereid je voor: Maak een lijstje van specifieke situaties waarin je overprikkeld raakt en welke oplossingen je voorstelt
2. Kies het juiste moment: Plan een rustig gesprek zonder tijdsdruk
3. Focus op oplossingen: Benoem concrete aanpassingen die jou helpen beter te functioneren
4. Benoem je kwaliteiten: Leg uit hoe de aanpassingen je helpen om je talenten beter in te zetten

Je kunt bijvoorbeeld zeggen: “Ik merk dat ik mijn analytische vaardigheden het beste kan inzetten in een rustigere omgeving. Zou het mogelijk zijn om op donderdag en vrijdag thuis te werken aan de rapportages?”

Wees ook duidelijk over wat collega’s kunnen doen om je te helpen. Bijvoorbeeld:

• “Als je me iets wilt vragen, noem dan eerst mijn naam zodat ik me kan voorbereiden op het gesprek.”
• “Ik verwerk informatie beter als ik het visueel voor me zie. Kun je belangrijke punten misschien in een e-mail zetten?”
• “Ik heb soms even tijd nodig om te herstellen na een intensieve vergadering. Als ik even wegloop, betekent dat niet dat ik ongeïnteresseerd ben.”

Herinner je collega’s op een vriendelijke manier als ze je behoeftes vergeten. De meeste mensen zijn bereid rekening te houden met je behoeftes als ze begrijpen waarom dit belangrijk is voor jou en je werk.

Welke hulpmiddelen en tools kunnen je helpen bij overprikkeling? #

Er zijn talloze hulpmiddelen en tools die je kunnen ondersteunen bij het verminderen van sensorische overprikkeling op werk. De juiste tools kunnen een groot verschil maken in je dagelijks functioneren en welzijn.

Categorie	Hulpmiddelen	Voordelen
Geluidsreductie	– Noise-cancelling koptelefoons – White noise apps of machines	Vermindert afleidende geluiden, verbetert concentratie en vermindert auditieve overprikkeling
Visuele hulpmiddelen	– Getinte brillen of zonnebrillen – Petten met vizier – Timer-apps voor pauzes – Verzwaringsdekens voor op schoot – Comfortabele kleding	Biedt sensorische input op een gecontroleerde manier, helpt bij het reguleren van emoties

Naast deze specifieke hulpmiddelen kun je ook gebruikmaken van digitale ondersteuning. Bijvoorbeeld:

• Gebruik kalenderherinneringen voor geplande pauzes
• Stel je e-mail en chatprogramma’s zo in dat je niet constant gestoord wordt
• Gebruik koptelefoons niet alleen voor muziek, maar ook als signaal naar collega’s dat je geconcentreerd bezig bent

Experimenteer met verschillende hulpmiddelen om te ontdekken wat voor jou het beste werkt. Je hoeft niet alles tegelijk te proberen. Begin met één of twee tools die je het meest aanspreken en breid je ’toolkit’ geleidelijk uit.

Wat zijn effectieve strategieën om te herstellen na overprikkeling? #

Zelfs met de beste preventieve maatregelen kun je soms toch overprikkeld raken. Op die momenten zijn effectieve herstelstrategieën essentieel om weer in balans te komen en je werkdag voort te kunnen zetten.

Herkenning is de eerste stap – leer de vroege signalen van overprikkeling bij jezelf herkennen, zodat je tijdig kunt ingrijpen. Zodra je merkt dat de prikkels te veel worden, kun je deze strategieën toepassen:

• Korte time-out nemen: Verwijder jezelf kort uit de prikkelende situatie. Een paar minuten op een rustige plek kan al voldoende zijn om te resetten.
• Ademhalingsoefeningen: Probeer de 4-7-8 techniek: inademen voor 4 tellen, vasthouden voor 7 tellen, uitademen voor 8 tellen.
• Grounding technieken: Focus op je zintuigen door bijvoorbeeld vijf dingen te benoemen die je ziet, vier die je voelt, drie die je hoort, twee die je ruikt en één die je proeft.
• Beweging: Een korte wandeling, rekoefeningen of even trap lopen kan helpen om spanning te verminderen.
• Zintuiglijke reset: Probeer een tegenovergestelde zintuiglijke ervaring. Als je overprikkeld bent door geluid, zoek dan stilte. Bij visuele overprikkeling, sluit je ogen.

Heb je meer tijd nodig om te herstellen, overweeg dan deze diepere herstelstrategieën:

• Mindfulness of korte meditatie
• Een momentje voor jezelf met een kopje thee of water
• Luisteren naar kalmerende muziek of natuurgeluiden
• Een korte power-nap als je werkplek dit toelaat

Het is belangrijk jezelf niet te veroordelen als je overprikkeld raakt. Zie het als een signaal van je lichaam, niet als een persoonlijk falen. Door effectieve herstelstrategieën te ontwikkelen, kun je sneller terug in balans komen.

Hoe kun je je werkdag structureren om overprikkeling te voorkomen? #

Een doordachte structuur in je werkdag kan sensorische overprikkeling significant verminderen. Door bewust je tijd en taken in te delen, creëer je meer voorspelbaarheid en controle over je werkomgeving.

Begin met het plannen van je werkritme op basis van je natuurlijke energieniveau. De meeste mensen hebben pieken en dalen in hun concentratievermogen gedurende de dag. Plan complexe taken tijdens je piekmoment en eenvoudigere taken tijdens energie-dips.

Praktische structuurtips:

• Blokschema’s: Deel je dag in duidelijke werkblokken van 45-90 minuten, afgewisseld met korte pauzes
• Buffertijden: Plan tijd tussen vergaderingen om te herstellen en voor te bereiden
• Prikkelarme periodes: Reserveer bepaalde tijden waarop je niet gestoord wordt
• Taakbatching: Groepeer vergelijkbare taken (e-mails, telefoontjes, creatief werk) om mentale omschakeling te minimaliseren

Creëer voorspelbaarheid door routines:

• Begin je dag met een vaste opstartroutine
• Plan vaste momenten voor e-mail en berichten
• Eindig je werkdag met een afrondritueel (to-do lijst voor morgen, bureau opruimen)

Communiceer je werkschema met collega’s zodat zij weten wanneer je beschikbaar bent voor vragen of overleg. Een gedeelde agenda of statusaanduiding in chatprogramma’s kan hierbij helpen.

Tot slot, houd rekening met de natuurlijke ritmes van je werkplek. Plan rustige taken tijdens drukke kantooruren en interactieve taken wanneer het rustiger is. Door deze structuur creëer je een voorspelbaar werkpatroon dat overprikkeling helpt voorkomen.

Wat zijn je rechten als werknemer met sensorische gevoeligheid? #

Als werknemer met sensorische gevoeligheid heb je recht op redelijke aanpassingen die je in staat stellen je werk goed uit te voeren. Deze rechten zijn verankerd in de Nederlandse wetgeving, waaronder de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ).

Je belangrijkste rechten zijn:

• Recht op redelijke aanpassingen: Je werkgever is verplicht om redelijke aanpassingen te doen die jou helpen je werk uit te voeren, zolang deze aanpassingen geen onevenredige belasting vormen.
• Bescherming tegen discriminatie: Je mag niet benadeeld worden vanwege je sensorische gevoeligheid of aanpassingen die je nodig hebt.
• Privacy over medische informatie: Je hoeft niet je volledige medische geschiedenis te delen, alleen de informatie die relevant is voor de benodigde aanpassingen.

‘Redelijke aanpassingen’ kunnen zijn:

• Aanpassingen aan je werkplek (verlichting, geluidsisolatie)
• Flexibele werktijden of thuiswerkmogelijkheden
• Aangepaste communicatiemethoden
• Hulpmiddelen zoals noise-cancelling koptelefoons
• Aanpassingen in werkprocessen of taakverdeling

Om gebruik te maken van deze rechten, is het belangrijk dat je:

1. Duidelijk communiceert over welke specifieke aanpassingen je nodig hebt
2. Uitlegt hoe deze aanpassingen je helpen je werk beter te doen
3. Waar nodig, medische documentatie verzamelt die je verzoek ondersteunt
4. In gesprek blijft over wat wel en niet werkt

Onthoud dat aanpassingen niet alleen jou helpen, maar ook bijdragen aan een inclusievere werkomgeving voor iedereen. Door op te komen voor wat jij nodig hebt, help je mogelijk ook collega’s die vergelijkbare uitdagingen ervaren.

Hoe kun je verder aan de slag met het verbeteren van je werksituatie? #

Nu je verschillende strategieën hebt om met sensorische overprikkeling om te gaan, is het tijd om concrete stappen te zetten. Begin met kleine, haalbare veranderingen die direct impact hebben op je dagelijks welzijn.

Start met deze actiepunten:

1. Maak een persoonlijk prikkelprofiel: noteer welke specifieke prikkels jou het meest beïnvloeden
2. Kies één werkplekaanpassing die je deze week wilt doorvoeren
3. Plan een gesprek met je leidinggevende over de ondersteuning die je nodig hebt
4. Experimenteer met verschillende hulpmiddelen om te ontdekken wat voor jou werkt
5. Ontwikkel een herstelplan voor momenten waarop je toch overprikkeld raakt

Blijf evalueren wat werkt en wat niet. Sensorische gevoeligheid kan variëren door stress, vermoeidheid of veranderingen in je omgeving. Wat vandaag werkt, werkt morgen misschien niet. Wees flexibel en bereid om je strategieën aan te passen.

Zoek ook ondersteuning bij gelijkgestemden. Er zijn online en offline communities waar mensen ervaringen en tips delen over het omgaan met sensorische uitdagingen op het werk. Deze verbinding kan waardevolle inzichten en emotionele steun bieden.

Ctalents

Bij Ctalents begrijpen we de unieke uitdagingen die komen kijken bij het werken met sensorische gevoeligheid. Wij geloven dat jouw talent niet wordt bepaald door je beperkingen, maar door je unieke kwaliteiten en vaardigheden. We zien dagelijks hoe professionals die blind, slechtziend, doof of slechthorend zijn of autisme hebben uitblinken wanneer ze in de juiste omgeving werken.

Onthoud dat het creëren van een werkomgeving die bij jou past een gezamenlijke inspanning is tussen jou, je werkgever en je collega’s. Door open te communiceren over je behoeftes en actief te zoeken naar oplossingen, draag je bij aan een inclusievere werkcultuur voor iedereen.

Door kleine aanpassingen te maken en je behoeftes duidelijk te communiceren, kun je een werkomgeving creëren waarin je kunt floreren. Jouw unieke manier van denken en werken is een waardevolle bijdrage aan elke organisatie – het gaat erom de juiste omstandigheden te creëren waarin jouw talent tot zijn recht komt. Als je meer wilt weten over hoe wij kandidaten ondersteunen, neem dan contact met ons op.