Wat moet je weten over werken met tolken gebarentaal?

Werken met tolken gebarentaal is essentieel voor een inclusieve werkomgeving waarin mensen met een auditieve beperking volledig kunnen participeren. Een tolk gebarentaal zorgt ervoor dat communicatie tussen horende en dove of slechthorende collega’s vloeiend verloopt. Ze vertalen niet alleen woorden, maar brengen ook nuances en cultuurspecifieke elementen over. Met de juiste voorbereiding en basiskennis kun je optimaal samenwerken met tolken gebarentaal en draag je bij aan een toegankelijke werkplek voor iedereen.

Wat moet je weten over werken met tolken gebarentaal? #

De basis van werken met tolken gebarentaal begint bij het besef dat ze een essentiële brug vormen tussen horende en dove of slechthorende collega’s. Tolken gebarentaal maken inclusieve communicatie mogelijk en zorgen ervoor dat iedereen op de werkvloer volwaardig kan deelnemen aan gesprekken, vergaderingen en andere werkgerelateerde activiteiten.

Tolken gebarentaal zijn professionals die de Nederlandse Gebarentaal (NGT) beheersen en deze in real-time kunnen vertalen naar het gesproken Nederlands en andersom. Ze hebben hiervoor een professionele opleiding gevolgd en werken volgens een ethische beroepscode.

Voor bedrijven die inclusiviteit hoog in het vaandel hebben staan, is het inzetten van tolken gebarentaal niet slechts een kwestie van praktische ondersteuning, maar een belangrijk statement over gelijkwaardigheid op de werkvloer. Het laat zien dat je als organisatie actief bijdraagt aan een werkplek waar iedereen zich gehoord en gezien voelt.

Wat is precies de rol van een tolk gebarentaal? #

Een tolk gebarentaal heeft als primaire taak om communicatie toegankelijk te maken voor alle betrokkenen. Ze vertalen gesproken taal naar gebarentaal en omgekeerd, waardoor dove of slechthorende personen kunnen deelnemen aan gesprekken, vergaderingen en presentaties op de werkvloer.

Tolken gebarentaal zijn meer dan alleen vertalers. Ze vormen een culturele brug tussen de horende en de dovencultuur. Ze begrijpen de nuances, culturele aspecten en specifieke terminologie van beide werelden. Deze kennis stelt hen in staat om niet alleen de woorden, maar ook de context, emoties en intenties correct over te brengen.

Tolken werken volgens een professionele gedragscode die neutraliteit, vertrouwelijkheid en respect voor alle partijen vooropstelt. Ze zijn er niet om inhoudelijk deel te nemen aan het gesprek of om te adviseren, maar puur om de communicatie mogelijk te maken. Ze streven ernaar om zo volledig en accuraat mogelijk te tolken, zonder de boodschap te veranderen of te filteren.

Hoe plan je een tolk gebarentaal in voor werk of vergaderingen? #

Voor het inplannen van een tolk gebarentaal is tijdig reserveren cruciaal. Idealiter regel je dit minimaal twee weken van tevoren, omdat tolken gebarentaal vaak een volle agenda hebben. Bij spoedgevallen kan het soms op kortere termijn, maar de beschikbaarheid is dan beperkter.

Begin met het zoeken naar een professionele tolk of tolkvoorziening. Dit kan via verschillende kanalen:

• Tolkbemiddelingsbureaus
• Beroepsorganisaties voor tolken
• UWV (voor werknemers met een tolkvoorziening)
• Belangenorganisaties voor doven en slechthorenden

Bij het aanvragen is het belangrijk om de volgende informatie te verstrekken:

• Datum, tijdstip en verwachte duur van de afspraak
• Locatie en type setting (vergadering, training, presentatie)
• Onderwerp en context van de bijeenkomst
• Eventuele voorbereidende documenten of specifieke terminologie
• Contactgegevens van de dove deelnemer(s) voor afstemming van voorkeuren

Vraag na of de tolk vooraf materialen wil ontvangen zoals presentaties, agenda’s of specifieke vakjargon. Dit helpt hen om zich goed voor te bereiden en de kwaliteit van het tolken te verhogen.

Wat zijn de kosten voor het inhuren van een gebarentaaltolk? #

De kosten voor een tolk gebarentaal variëren en zijn afhankelijk van verschillende factoren, zoals duur van de opdracht, specialistische kennis die nodig is, en of het gaat om reguliere werktijden of avond- en weekenduren. Tolken werken doorgaans met uurtarieven en rekenen vaak reiskosten en reistijd.

Voor werknemers met een auditieve beperking zijn er verschillende vergoedingsmogelijkheden:

• Werknemers kunnen via het UWV een tolkvoorziening aanvragen, waarmee ze recht hebben op een bepaald aantal tolkuren voor werk
• Werkgevers kunnen aanspraak maken op regelingen zoals de Wet banenafspraak of No-riskpolis
• Bij sommige evenementen of opleidingen kan de organiserende instantie de tolkkosten dekken

Het is aan te raden om vooraf duidelijke afspraken te maken over de financiële aspecten. Bespreek wie de kosten draagt, welke vergoedingen mogelijk zijn en wat de annuleringsvoorwaarden zijn. Bij langdurige samenwerkingen kan het voordeliger zijn om afspraken te maken voor een langere periode.

Hoe werk je effectief samen met een tolk gebarentaal? #

Voor een effectieve samenwerking met een tolk gebarentaal is het belangrijk om direct te communiceren met de dove of slechthorende persoon, niet met de tolk. Kijk en spreek rechtstreeks naar de dove persoon, alsof je een gewoon gesprek voert zonder tolk.

Enkele praktische tips voor een goede samenwerking:

• Spreek in een normaal tempo en articuleer duidelijk, maar overdrijf niet
• Geef één persoon tegelijk het woord – tolken kunnen niet meerdere gesprekken tegelijk vertalen
• Plan regelmatige pauzes bij langere sessies (na ongeveer 20-30 minuten) – tolken is intensief werk
• Zorg voor goede verlichting zodat de gebarentaal goed zichtbaar is
• Bij online meetings, zorg dat de tolk altijd zichtbaar blijft op het scherm

Neem de tijd om vooraf kort kennis te maken met de tolk en vraag of er specifieke wensen of aandachtspunten zijn. Besef dat de tolk er is om de communicatie mogelijk te maken, niet om inhoudelijk deel te nemen aan het gesprek. Vermijd dus opmerkingen als “Zeg maar tegen hem/haar dat…” – spreek direct tegen de dove persoon.

Welke misverstanden bestaan er over tolken gebarentaal? #

Er bestaan verschillende hardnekkige misvattingen over tolken gebarentaal en doven die een inclusieve werkomgeving in de weg kunnen staan. Een van de grootste misverstanden is dat gebarentaal universeel zou zijn. In werkelijkheid heeft bijna elk land zijn eigen gebarentaal met unieke grammatica en vocabulaire. In Nederland gebruiken we de Nederlandse Gebarentaal (NGT).

Andere veelvoorkomende misverstanden zijn:

• De aanname dat alle doven kunnen liplezen – terwijl slechts een klein percentage van de spraak via liplezen te volgen is
• Het idee dat gebarentaal simpel of primitief is – terwijl het een volwaardige taal is met eigen grammatica en rijke expressie
• De gedachte dat tolken alles letterlijk vertalen – terwijl ze culturele en taalkundige aanpassingen maken voor een correcte vertaling
• De misvatting dat schrijven of typen een goed alternatief is – terwijl Nederlands voor veel doven een tweede taal is
• Het idee dat tolken ‘erbij horen’ bij de dove persoon – terwijl ze neutrale communicatieprofessionals zijn

Door deze misverstanden te herkennen en je bewust te zijn van de werkelijkheid, kun je beter samenwerken met tolken en dove collega’s. Een open houding en bereidheid om te leren over dovencultuur en communicatie dragen bij aan een respectvolle werkomgeving.

Aan welke praktische zaken moet je denken bij het inzetten van een tolk? #

Bij het inzetten van een tolk gebarentaal zijn er enkele logistieke overwegingen die belangrijk zijn voor een optimale tolkvoorziening. De opstelling in de ruimte is cruciaal: zorg voor een plek waar de tolk goed zichtbaar is voor de dove persoon, maar niet in het middelpunt van de aandacht staat.

Praktische aandachtspunten zijn:

• Verlichting: goede, niet-verblindende verlichting op het gezicht van de tolk is essentieel
• Zitopstelling: plaats de tolk tegenover de dove persoon, naast of schuin tegenover de spreker
• Achtergrond: een rustige, eenkleurige achtergrond achter de tolk verbetert de zichtbaarheid van gebaren
• Pauzes: plan elke 20-30 minuten een korte pauze voor de tolk bij langere sessies
• Bij twee tolken: zorg voor twee stoelen en voldoende ruimte voor tolkwissels

Voor online vergaderingen gelden aanvullende technische overwegingen:

• Zorg dat de tolk altijd zichtbaar blijft in beeld (pin video)
• Gebruik platforms die meerdere videosporen tegelijk kunnen tonen
• Test vooraf de techniek en internetverbinding
• Spreek af hoe deelnemers aangeven dat ze willen spreken
• Deel presentatiematerialen vooraf met de tolk

Denk ook aan praktische zaken zoals het regelen van parkeerruimte voor de tolk, toegang tot het gebouw, en een korte briefing over de context en inhoud van de bijeenkomst.

Wat zijn de belangrijkste tips voor een inclusieve werkomgeving? #

Het creëren van een inclusieve werkomgeving voor dove en slechthorende collega’s gaat verder dan alleen het inzetten van een tolk. Het draait om een toegankelijkheidscultuur waarin iedereen volwaardig kan deelnemen en bijdragen.

Enkele essentiële tips voor een inclusieve werkomgeving:

• Investeer in bewustwording: organiseer workshops over dovencultuur en communicatie voor het hele team
• Maak communicatie visueel: gebruik waar mogelijk visuele ondersteuning bij informatie
• Zorg voor goede verlichting en akoestiek in werkruimtes
• Overweeg basistraining in gebarentaal voor directe collega’s
• Vraag regelmatig aan je dove collega wat voor hem/haar het beste werkt
• Zorg voor ondertiteling bij video’s en films
• Plan tolken tijdig in voor belangrijke bijeenkomsten

Denk bij inclusie niet alleen aan de praktische aspecten, maar ook aan de bedrijfscultuur. Creëer een omgeving waarin verschillen worden gewaardeerd en waarin iedereen zich vrij voelt om aan te geven wat nodig is om optimaal te kunnen functioneren.

Bij Ctalents zien we dagelijks hoe talentvolle professionals met een auditieve beperking uitblinken wanneer ze de juiste ondersteuning krijgen. Onze ervaring leert dat kleine aanpassingen vaak een groot verschil maken. Het draait niet om wat iemand niet kan, maar juist om wat iemand wél kan. Met de juiste tools, zoals professionele tolken gebarentaal, kunnen dove en slechthorende professionals hun talenten volledig benutten en waardevolle bijdragen leveren aan elke organisatie.